III Konferencja Regionalistów Żywieckich

W sobotę 27 czerwca 2009 r w GOK w Łodygowicach odbyła się kolejna III Konferencja Regionalistów Żywieckich. Wśród atrakcji spotkania znalazło się zwiedzanie drewnianego Kościoła w Łodygowicach oraz Pałacu. Na scenie prezentowały się “Magurzanki” a o tradycji żywieckiego muzykowania opowiadał Józef Łanowski. Można też było obejrzeć piękne fotografie prezentujące Żywiecczyznę lub kupić wydawnictwa TMZŻ. Na Konferencji nie zabrakło przedstawicieli SSK ”Grojcowianie” (Jadwiga i Marek Jurasz) oraz Oddziału Górali Żywieckich ZP (Adam Banaś i Władysław Motyka).

 

 

 Historia Parafii i Kościoła w Łodygowicach Najstarsze źródła historyczne informują, iż parafia łodygowicka istnieje od XIII wieku. Trudno dzisiaj jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, kiedy odprawiono w niej pierwszą mszę świętą. Na pewno było to w 1373 roku kiedy to erygowano parafię. W tym czasie, jak podają źródła, istniała już kaplica pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika, która podlegała jurysdykcji proboszcza żywieckiego. Wielokrotnie różne osoby zabiegały o stałą posługę kapłańską, lecz trudności w zapewnieniu obsady były duże. Dopiero w 1629 roku za ks. B. Kapkowicza przyznano uposażenie dla miejscowego duszpasterza. W wyniku tej decyzji na przełomie 1634/35 rozbudowano dotychczasową świątynię. Dodano również dwóch patronów św. Apostołów Szymona i Judę Tadeusza. Nie wiadomo, dlaczego z czasem nawet w dokumentach wizytacji zanika pamięć o św. Stanisławie jako patronie świątyni. Rozbudowę kościoła podjęto ze względu na to, iż przynależeli do parafii wierni z terenów całych Łodygowic po Mikuszowice Krakowskie i Szczyrk. 8 maja 1636 roku biskup Tomasz Oborski konsekrował rozbudowaną świątynię. W dokumentach z 1644 roku czytamy taki opis: "Kościół ma wieżę z dwoma dzwonami oraz sygnaturkę. Najświętszy Sakrament przechowuje się na ołtarzu głównym w puszce srebrnej, wewnątrz pozłacanej. Chrzcielnica drewniana. Prowadzi się księgi metrykalne, są naczynia z olejami, naczynia do chorych, srebrna monstrancja, częściowo pozłacana, są dwa kielichy, jeden cały pozłacany, krzyż. Jest kadzielnica, naczyńko do ablucji, 13 ornatów różnych kolorów, sześć alb, dwie komże dla chłopców, dwa mszały, dwa brewiarze oraz graduale". W tym samym roku dobudowano do kościoła wieżę na dzwony, która do tej pory stała osobno. Nowy właściciel Państwa Łodygowickiego Stanisław Warszycki – znany z lekkomyślności i skandalizującego trybu życia – zakwestionował przyznane wcześniej uposażenie. Jednak ówczesny proboszcz ks. Jan Nemecius, będąc człowiekiem wykształconym, bogobojnym, a przede wszystkim obeznanym w prawie, skierował sprawę do sądu. Apelacja dotarła nawet do Rzymu i gdy spór został rozstrzygnięty na korzyść parafii, pan Warszycki dał 150 zł na rozbudowę kościoła. Pod koniec swojego życia skruszony ufundował monstrancję "od ojców skałecznych z Kazimierza za złotych 333 i 5 groszy". Po tym wydarzeniu dekretem zapisano dziesięcinę od wszystkich wiosek wchodzących w skład Państwa Łodygowskiego, a przynależnych do parafii w Łodygowicach. Andrzej Komoniecki w "Dziejopisie Żywieckim" bardzo dokładnie odnotował obciążenia, jakie nałożono na utrzymanie parafii, dzięki czemu możemy dzisiaj poznać strukturę społeczną poszczególnych osad. Następnej rozbudowy dokonano w 1687 roku, wtedy rozebrano i powiększono prezbiterium, jak również pomalowano go - dzięki fundacji Jakuba Świerczka z Rybarzowic. W latach 1748-99 poszerzono nawę główną i dobudowano boczne kaplice. W tych samych latach po raz kolejny przebudowano wieże (1797). W tym kształcie kościół przetrwał do dnia dzisiejszego. Obecnie kościół to świątynia jednonawowa w kształcie krzyża. Zbudowana jest z bali modrzewiowych, prawie w całości konstrukcji zrębowej. Świątynia jest orientowana, pokryta gontem, a wieże - blachą. Całkowita długość kościoła wynosi 40 metrów, szerokość jest zróżnicowana, przeważnie ma 15 metrów, jednak na wysokości bocznych kaplic ma 22 metry. Prezbiterium jest zamknięte wieloboczne, od strony północnej przylega do niego zakrystia, od wschodniej kaplica - Ogrojec z figurą Pana Jezusa Frasobliwego. Nawa ma kształt wydłużonego prostokąta, do którego tuż przy tęczy przylegają kaplice: Matki Bożej Różańcowej oraz świętego Franciszka z Asyżu.

 

Więcej informacji o Parafii można znaleźć na jej własnej stronie: http://parafia.lodygowice.info/ Dwór w Łodygowicach

 

Bardzo ładny dworek w Łodygowicach stoi w otoczeniu parku nad rzeką Żylica. Obecny wygląd zawdzięcza on gruntownej przebudowie w XIX wieku, jednak w parku wciąż widoczne są dawne fortyfikacje: pozostałości ziemnych bastionów, wałów oraz fosy świadczące, iż kiedyś było to obronne fortalicjum. Niestety nie zachowały się żadne jego obrazy i opisy sprzed przebudowy. Dwór posiada dwie kondygnacje i nieregularny kształt z wejściem prowadzącym przez arkady, nad którymi znajduje się balkon. Ciekawie prezentuje się dach pokryty glazurowana dachówką. W środku raczej nie ma nic interesującego, choć podobno w dwóch pokojach zachowały się stare kominki z XIX wieku: ceramiczny i marmurowy. Fragment neogotyckich detali z herbem można zobaczyć z tyłu dworu. Niestety stoi tu też duży bezstylowy budynek ze szkołą i salą gimnastyczną. Fortalicjum łodygowickie powstało w I poł. XVII wieku z inicjatywy kasztelana krakowskiego Jerzego Zbaraskiego herbu własnego. Wcześniej stał tu drewniany dwór rodu Komorowskich, którzy posiadali okoliczne tereny od połowy XVI wieku. 1630 r. - początek budowy obiektu obronnego. Trudno powiedzieć jakie były zamiary fundatora, być może miał tu stanąć zamek a nie dwór obronny 1631 r. - budowę przerwano z powodu śmierci Jerzego Zbaraskiego. Łodygowice przeszły na własność jego krewnych Wiśniowieckich herbu Korybut. Helena Wiśniowiecka wniosła je w wianie wojewodzie mazowieckiemu Stanisławowi Warszyckiemu herbu Abdank. Ten wkrótce postanowił kontynuować budowę niewielkiej rezydencji obronnej 1673 r. - Warszycki otoczył dwór nowymi fortyfikacjami na planie kwadratu o boku ok. 150 m. Był to wał kamienno-ziemny, fosa oraz bastiony w narożach. W XVII wieku Łodygowice były bowiem niszczone przez Kozaków, Szwedów i polskie wojsko, które nie opłacane zakładało konfederacje i łupiło terytoria, na których stacjonowało 1682 r. - po jego śmierci dwór często zmieniał właścicieli, ale wszyscy pochodzili z rodziny Warszyckich 1709 r. - rodzinny konflikt doprowadził do zbrojnego zajęcia Łodygowic przez Jerzego Warszyckiego 1714 r. - na mocy wyroku sądowego Ludwik Pociej herbu Waga, bratanek hetmana wielkiego litewskiego, najechał Łodygowice i odebrał je Warszyckiemu. Rok później oddał należny mu fragment wsi 1849 r. - dobra łodygowickie nabył bielski kupiec Rudolf Teodor Seelinger. Następnie szybko przechodzą przez ręce różnych osób: Józefa Karola Humborga, barona Artura Luttwitza, Maksymiliana Luttwitza 1866 r. - majątek nabyła Klementyna Primovesi de Weber, żona Adolfa Klobusa majora austriackiego. Przebudowali oni gruntownie fortalicjum do własnych potrzeb, pozbywając się cech obronnych obiektu. Powstał wtedy glazurowany dach o nowym układzie, (w jego centrum znajdowała się kiedyś latarnia z dwoma oknami), balkon oraz arkady wejściowe, neogotyckie attyki i nowe wnętrza. Rodzina Klobusów posiadała Łodygowice wraz z przyległościami aż do śmierci ostatniego potomka Otto Klobusa w 1942. po 1939 r. - we dworze znajdował się sztab wojsk niemieckich 1945 r. - wyposażenie dworu zostało rozkradzione. Potem mieściły tu urzędy gminne a następnie szkoła rolnicza. Obecnie jest podobnie. Zdjęcia z Konferencji można znaleźć na: http://picasaweb.google.pl/juraszmarek/IIIKonferencjaRegionalistowZywieckichOdygowice2009