NSZZ Solidarność Region Podbeskidzie - XXX lat
28 sierpnia (sobota), w Radziechowach koło Żywca odbyły się główne uroczystości jubileuszowe podbeskidzkiej "Solidarności". Uroczystości w Radziechowach rozpoczęła droga krzyżowa odprawiona na „Golgocie Beskidów”. Kolejnym akcentem uroczystości miała być uroczysta Msza św. koncelebrowana pod przewodnictwem biskupa bielsko-żywieckiego Tadeusza Rakoczego. Msza św. miała odbyć się pod Krzyżem Trzeciego Tysiąclecia na górze Matyska. Niestety bardzo niesprzyjające warunki pogodowe spowodowały że mszę św. trzeba było przenieść do Kościoła pw. św. Marcina w Radziechowach. W uroczystościach udział wziąła grupa Zespołu Regionalnego „Grojcowianie” oraz Oddział Górali Żywiueckich ZP z pocztem sztandarowym.
NSZZ „Solidarność” Region Podbeskidzie
Sierpień 1980 roku, podobnie jak w całym kraju, na Podbeskidziu przyniósł strajki. W pierwszej połowie miesiąca miały miejsce krótkie protesty w Bielskich Zakładach Przemysłu Lniarskiego „Lenko” i Bielskiej Fabryce Maszyn Włókienniczych „Befama”. Akcja strajkowa nabrała tempa od 27 sierpnia, gdy stanęła komunikacja WPK i PKS w Bielsku – Białej. Liderem protestu w WPK został inż. Patrycjusz Kosmowski. Strajk zaczął się rozszerzać. Dołączyli kierowcy PKS i MPK z innych miast, zakłady „Befama”, Fabryka Samochodów Małolitrażowych (FSM) w Bielsku – Białej oraz Wadowicka Fabryka Wtryskarek. Do pracy powrócono na wieść o podpisaniu „porozumień sierpniowych”.
We wrześniu 1980 roku w większości zakładów pracy na Podbeskidziu utworzyły się komitety założycielskie niezależnych związków zawodowych. 11 września w lokalu miejskiej siedziby organizacji „PAX” w Bielsku – Białej na zebraniu z udziałem przedstawicieli 29 komitetów i komisji pracowniczych utworzono Międzyzakładowy Komitet Założycielski (MKZ). Powołano prezydium z Patrycjuszem Kosmowskim jako przewodniczącym, Romanem Walczakiem i Romanem Pisulakiem jako wiceprzewodniczącymi, oraz Kazimierzem Szmigielem na stanowisku sekretarza. Powstały cztery zespoły robocze: ds. łączności, organizacyjny, propagandy i informacji, oraz gospodarczy. Stanowisko społecznego doradcy piastował Zdzisław Mnich. Działalność organizacyjna niezależnych związków zawodowych bardzo szybko objęła też Andrychów, Cieszyn, Oświęcim, Skoczów, oraz Żywiec. W dniu 25 września w Mikuszowicach odbyło się zebranie z udziałem już 46 Komitetów Założycielskich. Nowe Prezydium MKZ składało się z następujących osób: Jerzy Hilbrycht, Henryk Juszczyk, Krzysztof Kierepka, Patrycjusz Kosmowski, Marek Misiorowski, Zdzisław Mnich, Roman Pisulak, Ewa Szostakowska, Wacław Szlegr, Kazimierz Szmigiel, Stanisław Świerczek, Jerzy Urbańczyk, Antoni Włoch, Marek Wojtas, Wiesław Wróbel, Andrzej Zając. Po rejestracji NSZZ „Solidarność” 10 listopada 1980 r. i zmianach personalnych na początku roku następnego Prezydium funkcjonowało z Patrycjuszem Kosmowski jako przewodniczącym, Antonim Włochem i Wacławem Szlegrem jako wiceprzewodniczącymi, oraz członkami Andrzejem Zającem, Markiem Wojtasem, Wiesławem Wróblem i Henrykiem Juszczykiem. Na czele utworzonego w 1981 roku Podregionu „Solidarności” Skoczów stanął Wiesław Folwarczny, a w Cieszynie Stanisław Matl. Liderem żywieckiego MKZ był Jerzy Hilbrycht. W październiku 1980 roku zakłady pracy z Andrychowa, Wadowic i Kęt rejestrowały się w MKZ w Krakowie. Powstał Komitet Koordynacyjny NSZZ „Solidarności” Ziemi Wadowickiej. Po strajkach na Podbeskidziu z początków 1981 roku zakłady z tych miast zarejestrowały się w Bielsku – Białej. Dla podbeskidzkich struktur „Solidarności” niezwykle ważnym wydarzeniem były strajki ze stycznia 1981 roku. Akcja protestacyjna objęła całe województwo i była wyrazem sprzeciwu wobec nadużyć i przestępstw osób z lokalnego aparatu władzy i działaczy PZPR. Na przełomie stycznia i lutego 1981 roku strajkowało co najmniej 200 tyś osób. Ostatecznie 6 lutego władze ugięły się i ustąpiły wobec postulatów protestujących. Osoby oskarżane o nadużycia, na czele z wojewodą bielskim, miały ustąpić ze stanowisk. Po sukcesie akcji protestacyjnej można powiedzieć o szybkim procesie krzepnięcia podbeskidzkich struktur „Solidarności”. Wydawano własny biuletyn „Solidarność Podbeskidzia”. W dniach 15 i 16 maja 1981 r. odbyło się I Walne Zebranie Delegatów Regionu Podbeskidzie. Po burzliwej dyskusji powołano nowe władze związkowe. Ustalono, że obszarem działania Regionu Podbeskidzie NSZZ „Solidarność” miało być województwo bielskie. Powołano równocześnie delegatury w Cieszynie, Oświęcimiu, Suchej Beskidzkiej, i Wadowicach. W ramach Regionu zarejestrowanych było 563 komisji zakładowych skupiających 220 830 członków NSZZ „Solidarność”. W październiku liczebnie „Solidarność” na omawianym obszarze osiągnęła najwyższy stan zarejestrowanych członków – 225 tysięcy. Przewodniczącym Zarządu Regionu został wybrany Patrycjusz Kosmowski. Powołano trzech wiceprzewodniczących (Henryk Juszczyk, Arkadiusz Paszek, Adam Gwiżdż). W obradach I Krajowego Zjazdu NSZZ „Solidarność” w Gdańsku (26 IX – 7 X) uczestniczyła reprezentacja Podbeskidzia licząca 20 osób, a jej lider Kosmowski odegrał dość istotną rolę w wyborze Lecha Wałęsy na przewodniczącego związku. W listopadzie podczas Walnego Zebrania Delegatów Regionu Podbeskidzie wybrano delegatów do Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Uformowało się też prezydium, niezmiennie z Kosmowskim na czele. Wybrane wtedy władze utrzymały się do momentu wybuchu stanu wojennego. Ostatnie posiedzenie Zarządu Regionu z udziałem przedstawicieli 204 Komisji Zakładowych przed akcją internowań miało miejsce w Bielsku – Białej 10 XII 1981 r. Równocześnie organizowały się struktury NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych. Wśród założycieli tego nurtu działalności związkowej na Podbeskidziu należy wymienić Antoniego Mleczko i Mieczysława Polońskiego. 30 IX 1981 r. powołany został Tymczasowy Zarząd Komitetu Założycielskiego „Solidarności” Indywidualnego Rzemiosła ziemi żywieckiej w Żywcu na czele z Józefem Smolickim. W „Tygodniku Solidarność” (nr 25) z 18 VI 2010 roku znajduje się specjalny, 16-stronicowy dodatek, w całości poświęcony historii „Solidarności” Regionu Podbeskidzie. Zamieszczone tam artykuły przypominają wydarzenia w Bielsku-Białej i okolicznych miejscowościach w sierpniu 1980 roku, przebieg podbeskidzkiego strajku generalnego w styczniu 1981 roku, opisują codzienną działalność związku w czasie tak zwanego Karnawału „Solidarności”, represje z czasu stanu wojennego czy też działalność podziemnych struktur „S”, rozbitych pod koniec 1983 roku. Wkładka została wydana staraniem Zarządu Regionu Podbeskidzie NSZZ „Solidarnośc” przy współpracy katowickiego oddziału IPN. Jej opracowaniem zajął się Artur Kasprzykowski z bielskiego Punktu Konsultacyjnego IPN. Solidarność Podbeskidzia 1980–2010 – „Tygodnik Solidarność” (nr 25) z 18.06.2010
