Dziecięcy Zespół Regionalny “MALI GROJCOWIANIE” z Wieprza powstał w 1995 r z inicjatywy Koła Gospodyń Wiejskich i Jadwigi Jurasz, tancerki i choreografa, absolwentki Studium Folklorystycznego w Nowym Sączu. Od początku muzycznie wspierali grupę Adam Matlas , Franciszka Burczak oraz Aleksandra Gwiżdż. Po kilku miesiącach dołączyła Brygida Murańska, absolwentka Państwowej Szkoły Muzycznej w Żywcu, pochodząca z umuzykalnionej rodziny Wrzeszczów z Juszczyny. To ona, do dziś zajmuje się stroną muzyczną Zespołu. Przez wszystkie lata wykształciła wielu utalentowanych muzyków ludowych, którzy dziś sami już zakładają własne kapele.
Z biegiem lat grupa dziecięca Zespołu “MALI GROJCOWIANIE” rozrosła się tak, że trzeba było powołać Zespół Regionalny “GROJCOWIANIE” dla młodzieży. W roku 2017 powstała również grupa dla dorosłych ( 50 plus). Obecnie działa również grupa dziecięca – rytmika z elementami tańców regionalnych dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Sporą grupę tworzy szkółka muzyczna działająca przy zespole, pobierająca naukę gry na skrzypcach, basach i instrumentach pasterskich. Członkowie Zespołu to mieszkańcy wszystkich sołectw Gminy Radziechowy-Wieprz, przekrój wiekowy uczestników od 3 do 65 lat, a liczebność to około 100 osób .
Obydwie grupy Zespołu promują tylko i wyłącznie folklor, muzykę i tańce Górali Beskidu Żywieckiego. W tworzonych programach i układach tanecznych prezentują tradycyjne tańce regionalne: obyrtkę, siustany, koło, koń, krzyżok, bon, polki, walce i popisowy hajduk. W programach starają się wiernie i zgodnie z tradycją przekazywać obrzędy i zwyczaje doroczne Górali Żywieckich, bogactwo gwary, strojów i rekwizytów.
DZR „Mali Grojcowianie” swoje umiejętności prezentuje w programach dostosowanych do dzieci i tak np.: “Jak dzieci wracały z odpustu”, “Na pasionku”, “Mali muzykanci”, „Na holi”, „Na jarmarku”, „Co dzieci robiom koło chałpy”.
Grupy starsze prezentują zwyczaje i obrzędy doroczne oraz rodzinne. I tak można wymienić: “Zielone Świątki”, “Mojka”, „Nomowiny”, „Imiyniny”, „Na Jonicki”, “Wesele Górali Żywieckich”, ”Po odpuście”, ”Skubacka”, „Łostatki-na bon”, “Po kolyndzie u Pawlusa”, “Z gwiozdom i kozom po kolędzie”, „Herody”, „Boże Narodzyni w Beskidach-Jasełka góralskie”, “Dziady Noworoczne”. „Grojcowianie” w swoim repertuarze posiadają wiele opracowanych pieśni o charakterze religijnym, maryjnym, kolędy i pastorałki oraz pieśni patriotyczne, które często prezentują podczas swoich koncertów.
Od 2002 r oba zespoły zrzeszone są w Międzynarodowej Radzie Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej – Polska Sekcja CIOFF. Opiekę nad Zespołami sprawuje powołane w 1998 r Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne “Grojcowianie” w Wieprzu oraz Gminne Centrum Kultury, Promocji, Turystyki Radziechowy-Wieprz.
Przez ostatnie XXV lat Zespoły dały kilkaset koncertów na imprezach lokalnych, wielu scenach regionu, Polski i poza jej granicami.
Wśród wielu nagród i wyróżnień DZR „Mali Grojcowianie” cenią sobie wysoko te zdobywane na: Wojewódzkim Przeglądzie Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Wiśle ( laureat czołowych miejsc: nagroda I stopnia 1997 r., II miejsce dla kapeli 1999 r., II miejsce 2003 r., I miejsce 2004 r., I miejsce 2006 r., I miejsce 2008 r., I miejsce 2009 r.,I miejsce w 2013 r., II miejsce w 2015r., II miejsce w 2016 r., III miejsce 2018 r., I miejsce w 2019 r.), Karpackim Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce (1996 r, 1998 r. i 2007 r), Międzynarodowym Święcie Dzieci Gór w Nowym Sączu (1996, 1999, 2008 r. ). Ogólnopolskim Festiwalu Kolęd i Pastorałek w Będzinie (1999 r – II – miejsce, 2000 r – I miejsce, 2003 r – I miejsce i Nagroda Specjalna za tradycyjne wykonanie pastorałki), Międzynarodowym Festiwalu Kolęd i Pastorałek “Pastorałka Żywiecka” – I miejsce – Złotą Gwiazdę Betlejemską 2010, I miejsce – Złotą Gwiazdę Betlejemską 2011, II miejsce w 2015 r., Międzynarodowym Dziecięcym Festiwalu Folkloru w Zielonej Górze (1999 i 2001 r), Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Tanecznych Dzieci i Młodzieży Szkolnej Gorzów Wielkopolski (2000 r – Nagroda Ministra Edukacji Narodowej, 2002 – Tytuł Laureata oraz Nagroda Publiczności, 2013 r.- Tytuł Laureata).
Z kolei ZR „Grojcowianie” jest zdobywcą nagród i wyróżnień na :
Ogólnopolskim Festiwalu Obrzędów Weselnych – Biesiada Weselna Węgrów – I nagroda i statuetka „Boryny” 2001r., Wojewódzkim Przeglądzie Wiejskich Zespołów Artystycznych w Brennej 2019 – I miejsce, Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu : wyróżnienie w 2001 r., Brązowe Serce 2004 r, Srebrne Serce 2015 oraz wyróżnienie w 2019 r, Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem – Brązowa Ciupaga w roku 2001 i wyróżnienie w postaci Góralskiej Parzenicy w roku 2015 , Ogólnopolskich Spotkaniach Folklorystycznych – Łowicz („Łowicki Pasiak” – Nagroda Główna 2002 r), Wojewódzkim Przeglądzie Szkolnych Zespołów Artystycznych – Częstochowa I miejsce, Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Folklorystycznych im. Michała Kosińskiego w Stalowej Woli (wyróżnienie II stopnia), Bydgoskich Impresjach Muzycznych – Bydgoszcz (Srebrna Nuta i Nagroda Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego -2003 r.), Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Religijnej „Psallite Deo” – Kęty 2003 r. I miejsce oraz Międzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych w Żywcu w 2009 r. wyróżnienie za: „Za wierną prezentacje obyczaju i konsekwencję wykonawczą”, a w 2014 r. GRAND PRIX czyli główną nagrodę Spotkań. Festiwal Kolęd i Pastorałek „Pastorałka Żywiecka” Grand Prix w 2005 r., Złota Gwiazda Betlejemska 2009 r., II nagroda 2015 r., I nagroda 2020 r. Wśród nagród Zespołu znajduje się również wiele nagród dla kapel i grup śpiewaczych na konkursach i festiwalach. Oba Zespoły są również wielokrotnymi laureatami Żywieckich Godów oraz Posiad Gawędziarskich i Konkursu Gry na Unikatowych Instrumentach Ludowych. Ciekawym doświadczeniem był również dla „Grojcowian” udział wraz z Zespołem ”Gronie” w programie „Past time in Europe” – to spektakl „Żywiecczyzna” – „Od Dożynek do Dożynek”, wystawiony w Anglii we wrześniu 2004 r, oraz Angli i Szkocji w 2005 r.
Bardzo wysoko „Grojcowianie” cenią sobie 2 prestiżowe wyróżnienia: „Zasłużony dla Powiatu Żywieckiego” przyznane w 2008 r oraz “Zasłużony dla Kultury Góralskiej” przyznany przez XLIV Zjazd Związku Podhalan w Polsce w 105 lecie góralskiego ruchu regionalnego.
Dzięki wsparciu Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Grojcowianie” Zespół może się pochwalić szeregiem wydawnictw muzycznych:
“Wysoki Beskidzie”- Muzyka Beskidu Żywieckiego – MC
“Ide do Jezuska” – kolędy i pastorałki – MC i CD
“Górolskiej Gaździnie – Grojcowianie 2000” góralskie pieśni maryjne MC i CD
“Górolskie prowdy – Ks. Władysław Zązel i “Grojcowianie” – MC i CD
Kapela Góralska “Grojcowianie” – “Tynsknica” – MC i CD
“Smutny i radosny XX wiek Jonka spod Grojca” – kaseta VHS
“Witoj Jezu Kochany” – kolędy i pastorałki – MC i CD
“Jes wesoło nowina – Grojcowianie” kolędy i pastorałki – CD,
„Górolu łod Żywca” – Grojcowianie CD
oraz filmów „Po górach dolinach”, „Jonek spod Grojca”.
Muzyka „Grojcowian” znalazła się też na 2 płytach wydanych przez Festiwale w których brali udział:
„Rozstaje 2000 vol. 2 – Festiwal Muzyki Tradycyjnej – Kraków 2000
„Kolędy i Pastorałki – 10 lat kolędowania- Ogólnopolski Festiwal Kolęd i Pastorałek – Będzin 2004 r.
Udało się też wydać około 11 wydawnictw książkowych wśród których warto wymienić:
“Na góralskich posiadach” – zbiór gawęd i bojek w gwarze górali żywieckich ( Maria Grzegorek, Kazimiera Paciorek, Waleria Prochownik)
“Ubiory naszych przodków” – w fotografii Karola Suchanka
„Kapliczki , świątki, krzyże”– Stanisław Gadomski
„Zwyczaje i obrzędy ludowe na Żywiecczyźnie” – J. Gąsiorek, M. Pokusa
„Grojcowianie” – „XX lat dla zachowania tradycji”stanowiące swego rodzaju kalendarium działania Zespołów
Ponadto Zespoły brały wielokrotnie udział w nagraniach radiowych oraz telewizyjnych zarówno regionalnych jak i ogólnopolskich.
Zespoły wielokrotnie wyjeżdżały poza granice naszego kraju prezentując się na scenach wielu międzynarodowych festiwali i przeglądów. Przez te ostatnie XXV lat udało nam się zatańczyć i zaśpiewać w następujących krajach: Włochy, Francja, Czechy, Słowacja, Holandia, Węgry, Austria, Litwa, Estonia, Niemcy, Anglia, Szkocja, Portugalia, Turcja, Chorwacja, Bułgaria, Grecja, Ukraina.
